تمبرهای اشغال بوشهر

تمبرهای اشغال بوشهر

تمبرهای اشغال بوشهر در زمره تمبرهای کمیاب و گرانبهای ایرانی هستند که حاصل اشغال ۷۰ روزه این شهر توسط قوای انگلیس است.

انگلیسی ها به دنبال یک توطئه سیاسی در جریان جنگ جهانی اول توانستند به طور موقت بوشهر را اشغال نظامی کنند و تمبرهای موجود در اداره پست را سورشارژ کردند که به مدت هفتاد روز در پست مورد استفاده قرار گرفت. این تمبرها که از سوی مجموعه داران با استقبال خوبی هم رو به رو هستند به ” تمبرهای اشغال بوشهر” مشهورند.

بر اساس اسناد تاریخی ، بوشهر حدود ۳۰۰ سال پیش به فرمان نادرشاه در سال ۱۷۳۶ به­عنوان بندر شناخته شد وتوسعه یافت ولی طبق نوشته دانشنامه ایرانیکا ، پیش از آن بوشهر یک “روستای کوچک ماهیگیری” بود.

اهمیت تجاری این بندر در دوره کریم خان زند افزایش یافت و از ۱۷۶۳ “کمپانی هند شرقی” متعلق به بریتانیا در بوشهر حضور یافت .بعدها بریتانیا با کریم خان زند مشکل پیدا کرد. از این‌رو تجارت خود را در بندر بصره متمرکز کرد اما با تصرف بصره توسط کریم خان، بریتانیایی‌ها در سال ۱۷۷۸ پایگاه تجاری خود در خلیج فارس را دوباره در بوشهر مستقر کردند.

به نوشته عبدالکریم مشایخی، مورخ و رئیس بنیاد ایران‌شناسی شعبه بوشهر، “انگلیسی‌ها در سال ۱۸۱۲ میلادی نمایندگی سیاسی خود را در بوشهر تاسیس کردند و از آن پس تا حدود یک قرن به طور مستمر به افزایش نفوذ خود در خلیج فارس مشغول بودند”.

اشغال بوشهر – ۱۹۱۵

بر اساس نوشته  عبدالکریم مشایخی، تا قرن نوزدهم، “برتری انگلیس” در خلیج فارس به “توسعه بندر بوشهر” متکی بود، اما از اواخر این قرن، نظر دیگر کشورها نسبت به بوشهر جلب شد و “دفاتر کنسولی” در بوشهر راه انداختند.

از جمله این کشورها، آلمان بود. روابط تجاری ایران با آلمان و “خرید کشتی” از آن، برای بریتانیا که موقعیت گمرکی خود را حفظ کرده بود، ناخوشایند بود. به­همین دلیل “ویلهم واسموس” در سال ۱۹۱۳ به عنوان کنسول دوم آلمان وارد بوشهر شد. با شروع جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴، کنسولگری آلمان برای مقابله با انگلیس فعال شد. به این ترتیب واسموس با عشایر جنوب و از جمله با رئیس‌علی دلواری روابط نزدیک یافت و از طرف دیگر ایران برای پرهیز از وارد شدن در جنگ جهانی اول، اعلام بی‌طرفی کرد.

رقابت بریتانیا و آلمان سرانجام با دستگیری دو مقام کنسولی آلمان در بوشهر به دست نیروهای بریتانیایی به اوج رسید. دولت وقت ایران و مردم بوشهر به این اقدام اعتراض کردند.

با بالا گرفتن تنش، بریتانیا در ۸ اوت ۱۹۱۵ برابر با ۱۷ مرداد ۱۲۹۴، بوشهر را اشغال کرد و طی اعلامیه‌ای گفت که چون دولت ایران نمی‌تواند “نظم و امنیت را در شهر بوشهر و حوالی” برقرار کند، بریتانیا، “کراهتاً” مجبور شد به این اقدام دست بزند.

اقدام بریتانیا سرآغاز رشته مبارزات تنگستانی‌ها همراه با کمک‌های واسموس در برابر این اشغال بود.این مبارزات ادامه یافت تا اینکه در۱۲ شهریور ۱۲۹۴ خورشیدی رئیس‌علی در محلی به نام «تنگک صفر» هنگام شبیخون به قوای بریتانیا توسط فردی نفوذی و اجیر شده به نام غلامحسین تنگکی،از  پشت سر هدف گلوله قرار گرفت و در سن ۳۳ سالگی کشته شد ولی همرزمانش به مبارزات خود را ادامه دادند و بوشهر را از اشغالی ۷۰ روزه رهانیدند. ولی در همین ۷۰ روز بریتانیایی ها تمبرها را با مهر  “بوشهر در تصرف بریتانیا”( Bushire under British occupation) سورشارژ کرده و استفاده می­کردند.سورشارژ این تمبرها تا پایان اشغال بوشهر در مهرماه ۱۲۹۴ خورشیدی ادامه داشت.